Yalnızca bir kördüğüm aracılığı ile bazen neşe, heyecan, aşk, sadakat, bazen de öfke, acı, hasret gibi duyguları anlatmak mümkün olabilir mi? Her motifin sadece yapanın bildiği gizli bir mesaj ilettiği bu hünere Türk kadınları yüzlerce sene öncesinden vakıf olmuş.
Gelinler, kayınvalideler özellikle yazmalarının kenarlarını süsledikleri iğne oyaları ile tüm yaşanmışlıkları ve de yaşamak isteyip yaşayamadıklarını renk ve desenler aracılığıyla aktarmaya çalışmış. Hissedilen tüm duyguların, oyaların ilmekleri ile birleşip anlam bulduğu bu coğrafyada Türk kadınına özel bir el sanatı olarak gelişmiştir iğne oyası.
Anadolu kadınlarının, sabır, zarafet ve en çokta yaratıcılık özelliklerinin bir araya gelmesi ile en güzel örneklerin ilmek ilmek dokunduğu iğne oyası modelleri bir eşyadan çok daha fazlasıdır. Dünya genelinde “Türk Danteli” olarak bilinen iğne oyası motifleri, tamamen dokuyan kadınların hayal dünyasının bir ürünü olup, rengârenk ipler kullanılarak işlenerek uzun seneler aile içi ilişkilerde iletişim aracı olarak görülmüş. İğne oyası ile nakşedilen dokumalarda tüm duygular dile gelmiş.
İğne Oyası Motifleri Ne Anlama Gelir?
Çeyiz sandıklarının en gözde ve paha biçilmez parçalarını oluşturan iğne oyaları ile kadınlar tüm duygularını anlatır. Ortak bir söylemi ortaya çıkaran oyalar özellikle karı-koca arasında ki duygu aktarımı konusunda büyük bir rol oynarmış.
Kocasına derin bir aşk besleyen kadın gül motifini kullanırken, üzüm oyası ile de ömür boyu mutluluk dileğinde bulunur. Fakat güllü oya incili ise, “yalnızım ve senin için çok gözyaşı döküyorum” anlamına gelir. Eşi tarafından sevilip sayılan kadınların yazmaları erik çiçekli oyalar ile süslenirken, kocası gurbette olan kadınların iğne oyası yazma kenarı yaban gülleri ile donatılır.
Kocası ile arası iyi olmayan kadın, başına biber baharı çiçeği oyası ile işlenmiş yazmasını bağladığında, “daha ilk günlerde evliliğime acı düştü” demek ister. Yok, eğer kırmızı acı biber oyası kullanmışsa kocası ile arasının biber gibi acı olduğuna dikkat çeker.
Eşinin ilgisiz olmasından şikâyet eden gelinin başını çalı çiçekli oyaları sarar, gün yüzü göremeden kocasından ayrılan kadın, sessiz çığlıklarını çarkıfelek oyası ile haykırır.
